انس بن مالک درباره امام حسن(ع)می گوید:لم یکن أحد أشبه برسول اللّه ص من الحسن بن على(1)؛ هیچ فردی از امام حسن(ع)شبیه تر به پیامبر(ص)نبوده است.)
أحمدبن حنبل به نقل از علی بن ابیطالب(ع)می نویسد:(کان الحسن أشبه برسول اللّه مابین الصدر إلی الرأس والحسین أشبه فیما کان أسفل من ذلک(2)؛ حسن(ع)از سینه تا سر شبیه ترین فرد به نبی گرامی اسلام بود و حسین از سینه به پایین بیش ترین شباهت را به آن حضرت داشت.
ابن صبّاغ مالکی در زیبایی صورت و اعضای حسن بن علی(ع)می نویسد: رنگ چهره حسن بن علی(ع)سفید آمیخته با سرخی بود، چشمانش سیاه، درشت و گشاده، گونه هایش هموار، موی وسط سینه اش نرم، موی ریشش پر و انبوه، پشت گوشش پرمو، گردن آن حضرت کشیده، برّاق همچون شمشیری از نقره، مفاصلش درشت و دوشانه اش پهن و دور از یکدیگر بود؛ انسانی چهارشانه، میانه قد و نمکین که نیکوترین صورت را داشت، ریش خود را با رنگ سیاه خضاب می کرد، مویش پرچین و کوتاه و قامتش رسا بود.(3).
واصل بن عطا گفته است:.صورت حسن بن علی(ع)چون سیمای انبیا و هیأت و شکل او چون هیأت ملوک و امرا بوده است.(4).
محدثان، سیمای ملکوتی امام مجتبی(ع)را چنین توصیف کرده اند: رخسارش سفید و آمیخته با سرخى؛ سیاهىِ چشمانش در کنار سفیدی آن درخششی خاص داشت؛ دارای مویی درهم و پیچیده و انبوه بود؛ استخوان و عضلاتش درشت؛ فاصله شانه و بازوانش زیاد؛ گردنش همانند ابریقی نقره می درخشید؛ با هوش و ذکاوت سرشاری که داشت، هر آنچه از جدّ و پدر و مادرش سرمی زد، همانند آینه تمام نما در وجودش منعکس می گشت؛ او در امتیازهای عقلی و اخلاقی در بلندترین قلّه قرار داشت؛ در کنار همه آنچه گذشت، از اصالت و ریشه ای بس والا برخوردار بود و بر اساس قانون وراثت و نسب همه برجستگی ها و سرمایه های معنوی رسول گرامی اسلام در وجود حسن بن علی(ع)تبلور یافته بود و به قول معروف: (آنچه خوبان همه دارند او تنها داشت).
رسول خدا(ص)در مواردی از حسن و برادرش حسین به ریحانه و سید تعبیر می کند، آن جا که می فرماید: (وریحانتاى: الحسن والحسین(5)؛ حسن و حسین دو ریحانه منند.) و نیز فرمود:(الحسن والحسین ریحانتای من الدنیا(6)؛ حسن و حسین دو ریحانه من در دنیایند. و گاهی در مورد حضرت مجتبی(ع)فرموده است:(إنّ هذا ریحانتى وإنّ ابنى هذا سید سیصلح اللّه به بین فئتین من المسلمین(7)؛ همانا حسن ریحانه من است و این فرزندم آقاست و به زودی خداوند به دست او بین دو گروه مسلمان، صلح برقرار خواهد کرد.).
علامه طریحی در توضیح واژه (ریحانه) می نویسد: (کل نبت طیب الرائحة؛ هر گیاه خوشبو و لذّت بخشی را ریحانه گویند) و سپس درباره احادیث فوق اضافه می کند: خوشبوترین و جذاب ترین گل و گیاه نزد رسول خدا(ص)دو فرزندش حسن و حسین بودند و این زیباترین نوع تشبیه است.(8).همچنین واژه (سید) که صفت مشبّهه است و دلالت بر ثبات و دوام دارد، یعنی کسی که سیادت و آقایی با تمام وجودش عجین گشته و از او جدا نخواهد شد و مجد و بزرگواری در تمام حالات در سراسر وجودش متبلور است.
آرى، مجموعه اوصاف زیبای ذاتی و مورثى، او را بر دیگران برتری داده بود و برای همین، وی از نظر بیان، شجاعت، سخاوت، هیبت، تقوا، و عبادت و... زبانزد خاص و عام بود.
1. شیخ عباس قمى، انوار البهیه فی تواریخ الحجج الإلهیة، ص38.
2. بحارالانوار، ج43، ص301، ح64.
3. سیدمحسن امین، أعیان الشیعة، ج1، ص563؛ کشف الغمه عن معرفة الائمه، ج2، ص151.
4. اعیان الشیعه، ج1، ص562.
5. بحارالانوار، ج43، ص264، ح13.
6. الصواعق المحرقه، ص114؛ صحیح ترمذى، ص306.
7. الإصابة فى تمییز الصحابه، ج2، ص12.
8. مجمع البحرین، ج2، ص363.
کتاب: حقایق پنهان، ص 51
نویسنده: احمد زمانی
